Παναγία Χρυσοκουρδαλιώτισσα
Περισσότερα: Εκκλησίες
Το “Κούγκι” της ΕΟΚΑ
Βρίσκεται στο χωριό Κούρδαλι και είναι το σπίτι όπου στις 20 Ιουνίου 1958 μια ισχυρότατη έκρηξη διαμέλισε τέσσερα παλικάρια της ΕΟΚΑ, τον Παναγιώτη Γεωργιάδη, τον Αλέκο Κωνσταντίνου, τον Κώστα Αναξαγόρα και τον Ανδρέα Πατσαλίδη. Το σπίτι μισογκρεμίστηκε. Έτσι έγινε το «Κούγκι» του αγώνα της ΕΟΚΑ.Το ισόγειο της κατοικίας όπου θυσιάστηκαν οι τέσσερις ήρωες έχει μετατραπεί σε μουσείο.
Άγιος Αντώνιος (παλαιά εκκλησία)
Περισσότερα: Εκκλησίες
Το Πεύκο-Καμπαναριό
Είναι ένα θεόρατο, πολύκλαδο, συμμετρικό πεύκο μπροστά από τη δυτική είσοδο της αρχαίας εκκλησίας του Άη Αντώνη των Σπηλιών. Σε κάποιο σημείο του ο κορμός χωρίζεται σε δυο χοντρές μασχάλες. Ανάμεσα σ’ αυτές φτιάχτηκε το καμπαναριό. Η γλυκόλαλη καμπάνα του καλούσε τους πιστούς στην εκκλησία, τα παιδιά στο σχολείο και ανάγγελλε κάθε χαρά και λύπη της κοινότητας.
Στη βάση του πεύκου μια πολύ μεγάλη ορθογώνια πέτρα βρίσκεται σφηνωμένη σ’ αυτόν. Η παράδοση λέει πως κάποιος Σπηλιώτης κάποτε πήγε να κόψει το πεύκο αλλά δεν τα κατάφερε. Το βράδυ ο Άγιος Αντώνιος έβαλε μια τεράστια πέτρα για να καλύπτει την πληγή.
Άγιος Αντώνιος (νέα εκκλησία)
Περισσότερα: Εκκλησίες
Κοινοτικό Πάρκο Ειρήνης Ανδρέα Χρυσάνθου
Είναι ένας συνδυασμός χώρου πρασίνου και ξεκούρασης, παιγνιδότοπου και αμφιθεάτρου. Βρίσκεται στον κεντρικό λόφο της κοινότητας δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου. Το πάρκο δημιουργήθηκε στη μνήμη της εννιάχρονης Ειρήνης Ανδρέα Χρυσάνθου.
Η δημιουργία του Πάρκου ξεκίνησε με τις αποταμιεύσεις της Ειρήνης. Το χώρο προσέφερε ο Σύνδεσμος Αποδήμων και Φίλων Σπηλιών-Κουρδάλων. Ο τότε Κοινοτάρχης Σπηλιών Ανδρέας Κακουλλής περιέλαβε το έργο στα εξωραϊστικά έργα της κοινότητας, και έτσι καθιστούσε δυνατή τη συνεισφορά της Κυβέρνησης. Το έργο ξεκίνησε το 1994 και περατώθηκε το 2002 από συνεργείο της Επαρχιακής Διοίκησης Λευκωσίας.
Στο χώρο του θεάτρου έχει τοποθετηθεί από το Σύνδεσμο Αποδήμων, το 2006, πλάκα προς τιμήν των τριών δασκάλων της κοινότητας Κλέαρχου Κυριακίδη, Ευτυχίας Κάσινου και Ανδρέα Βαλιαντή.
Ελιόμυλος της Παφίταινας
Περισσότερα: Αρχαία Μνημεία
Ηρώο Αγωνιστών της ΕΟΚΑ
Βρίσκεται στο κέντρο των Σπηλιών. Είναι σύμπλεγμα τεσσάρων ανδριάντων των αγωνιστών της ΕΟΚΑ που σκοτώθηκαν στα Κούρδαλι στις 20 Ιουνίου 1958, ενώ εκπαιδεύονταν στη χρήση νάρκης. Το μνημείο ανεγέρθηκε σε χώρο που αγόρασε ο Σύνδεσμος Αποδήμων της κοινότητας. Για τη δημιουργία του μνημείου εργάστηκε επιτροπή στην οποία μετείχαν οι χωρητικές αρχές, οι σύλλογοι και οι οικογένειες των ηρώων.
Μουσείο Λαϊκής Τέχνης
Το «Μουσείο Λαϊκής Τέχνης» βρίσκεται στην είσοδο του πυρήνα των Σπηλιών πάνω στον κύριο δρόμο της κοινότητας. Ιδρύθηκε το 2005 από το σύλλογο «ΠΡΟΟΔΟΣ». Στο μουσείο εκτίθενται σχεδόν όλα τα έπιπλα και σκεύη ενός παραδοσιακού σπιτιού. Εκτίθενται ακόμη τα μέσα μερικών παραδοσιακών επαγγελμάτων ή ασχολιών.
Περισσότερα: Μουσεία
Κρύα Βρύση
Είναι η παλιά βρύση των Σπηλιών. Πρόκειται για ένα ντεπόζιτο που κτίστηκε το 1908 και δέχεται το νερό δυο παρακείμενων πηγών. Το νερό καταλήγει στο ντεπόζιτο μέσω πέτρινων αυλακιών. Από το ντεπόζιτο ρέει με δυο βρύσες που βρίσκονται σε διαφορετικά ύψη. Το νερό είναι πολύ κρύο και με πολύ ευχάριστη γεύση. Μέχρι το 1960, περίπου, ήταν η βασική πηγή νερού για το χωριό. Εδώ μαζεύονταν οι κοπελιές και τα παλικάρια το δειλινό για να γεμίσουν νερό τις «κούζες» τους, αλλά και για να σιγανοκουβεντιάσουν ή να αστειευτούν.
Γύρω στο 1980 το νερό μολύνθηκε από παρακείμενα σπίτια και έγινε ακατάλληλο για πόση. Παρόλα αυτά η Κρύα Βρύση εξακολουθούσε να ασκεί μαγική έλξη στους Σπηλιώτες, όχι μόνο για το νερό της, αλλά κυρίως για την ιστορία της και το μαγευτικό τοπίο γύρω της. Γι’ αυτό ο Σύνδεσμος Αποδήμων σε συνεργασία με την Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας προχώρησαν, το 1987, σε ευπρεπισμό του γύρω χώρου, που απέκτησε, με την πέτρα που διακόσμησε την περιοχή, πρόσθετη ομορφιά.
Ο Τάφος της Πανούκλας
Ο «Τάφος της Πανούκλας» βρίσκεται στην περιοχή «Λαού» σε μια πλαγιά στα ανατολικά των Σπηλιών. Πρόκειται για δυο ογκόλιθους που βρίσκεται ο ένας πάνω στον άλλο. Η θέα των δυο βράχων σου προκαλεί δέος και απορείς πως καταφέρνει ο ένας να κρατιέται πάνω στον άλλο.
Σύμφωνα με την παράδοση κάποτε στα Σπήλια ενέσκηψε επιδημία «πανούκλας». Οι Σπηλιώτες αρρωστούσαν και πέθαιναν ο ένας μετά τον άλλο. Κάποιο απόγευμα κατάφυγαν όλοι στη γειτονική αδελφή κοινότητα των Κουρδάλων στην αρχαία εκκλησία της Παναγίας. Έκαναν δέηση, λιτάνεψαν την εικόνα της και ακολούθησε αγρυπνία. Μετά την παράκληση η Παναγία ανέβηκε από τα Κούρδαλι στα Σπήλια βρήκε την Πανούκλα και την κυνήγησε. Αυτή σκαρφάλωσε στο βράχο να γλιτώσει. Όμως λαθεύτηκε. Η Παναγία άρπαξε με υπεράνθρωπη δύναμη το διπλανό βράχο και καταπλάκωσε με αυτό την Πανούκλα και γιατρεύτηκαν οι άρρωστοι.. Έκτοτε οι δυο βράχοι έμειναν ο ένας πάνω στον άλλο. Οι δυο πέτρες έγιναν έτσι ο «Τάφος της Πανούκλας»
Τα Λημέρια της ΕΟΚΑ
Τα Λημέρια της ΕΟΚΑ ήταν σύστημα τριών κρησφυγέτων, αποθηκών, μαγειρείου, παρατηρητηρίων κ.α. στην κορυφογραμμή που δεσπόζει του χωριού Κούρδαλι. κατασκευάστηκαν το καλοκαίρι του 1955. Τα Λημέρια φιλοξένησαν τον αρχηγό της ΕΟΚΑ στρατηγό Γεώργιο Γρίβα – Διγενή και άλλους 18 αντάρτες από τις 23/11/55 μέχρι τις 11/12/1955. Εδώ διεξάχθηκε η περίφημη «Μάχη των Σπηλιών» κατά την οποία οι Άγγλοι έχασαν πολλούς στρατιώτες. Τούτο οφείλεται στο στο στρατιωτικό δαιμόνιο και την ανδραγαθία του Γρηγόρη Αυξεντίου.
Περισσότερα: Λημέρια της ΕΟΚΑ
Μουσείο του Σκαρπάρη
Βρίσκεται στο κέντρο των Σπηλιών. Στο Μουσείο εκτίθενται τα εργαλεία της τέχνης του σκαρπάρη και οι μηχανές του Χρίστου Χρυσάνθου, που ήταν γνωστός για την τέχνη του στα γύρω χωριά. Οι μόλες, τα καλαπόδια, τα βιβλία με τα «βερεσιέθκια» συμπληρώνουν το σκαρπάρικό του .Παρουσιάζεται ακόμη ο Χρίστος ο πρωτοχορευτής της περιοχής, ο διάσημος κυνηγός και σπουδαίος γεωργός, που έζησε όλο τον εικοστό αιώνα.
Περισσότερα: Μουσεία
Διατηρητέα οικία Ανδρέα Χρυσάνθου
Βρίσκεται στο κέντρο των Σπηλιών και σε ημιυπόγειο της στεγάζει το Μουσείο του Σκαρπάρη Είναι η πρώτη διατηρητέα οικία της κοινότητας και εγκαινιάστηκε από τον Υπουργό Εσωτερικών στις 20/10/07. Η οικία πρωτοκτίστηκε το 1870 από τον Νικόλα Καπουρναή και κρίθηκε από το Τμήμα Πολεοδομίας πως είναι καλό δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής, γι’ αυτό και κηρύχθηκε διατηρητέα οικία από το Υπουργικό Συμβούλιο.
Τα αρχιτεκτονικά σχέδια ετοίμασε ο Χρύσανθος Πισσαρίδης και την αναπαλαίωση έκαμε ο παλιός κτίστης Βασίλης Λοΐζου. Όλα έγιναν υπό το εξεταστικό βλέμμα και την ενεργό συμμετοχή του σημερινού ιδιοκτήτη Ανδρέα Χρυσάνθου. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει το ερμάρι της μάνας του ιδιοκτήτη, Αντιγόνης, που κατασκευάστηκε το 1926 από το λαϊκό τεχνίτη των Σπηλιών Χρίστο Ιερείδη Όλη η οικία με την επίπλωσή της είναι ένα μουσείο της παραδοσιακής οικίας των αρχών του εικοστού αιώνα.
Διατηρητέα οικία Θεόφιλου Φυλακτίδη
Βρίσκεται στα Κούρδαλι. Είναι ένα ωραιότατο διώροφο σπίτι του 19ου αιώνα κτισμένο με πέτρα της περιοχής. Εσωτερικά είναι καταπληκτικό. Ένας παραδοσιακός στύλος υποβαστάζει το ανώι και μια τσιμινιά καίει σε μια γωνιά. Οι τοίχοι είναι από πέτρα που δεν καλύφθηκε με γύψο και δημιουργεί ένα ξεχωριστό περιβάλλον. Η κ. Αφροδίτη έχει στολίσει το σπίτι με ξεχωριστό γούστο και με απόλυτο σεβασμό στην παράδοση.
Πολιτιστικό Κέντρο
Μετατροπή Δημοτικού Σχολείου Σπηλιών Κουρδάλων σε Πολιτιστικό Κέντρο.
Στις 8 Ιουλίου έγινε η προσωρινή παραλαβή του Πολιτιστικού Κέντρου Σπηλιών. Η κοινότητα Σπηλιών θα ήθελε να ευχαριστήσει την Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας τον μελετητή του έργου Δημήτρη Μιχαήλ & Συνεργάτες τους συντονιστές τον Εργολάβο του Έργου AN. CHRISTOU PROPERTIES & CONSTRUCTIONS LTD & T.C. TROODOS CONSTRUCTIONS LTD και όλους τους εμπλεκόμενους που έφεραν στο πέρας με μεγάλη επιτυχία και επαγγελματισμό!
